ویژگی ها و وظایف خبرنگارانِ خلاق و حرفه ای
پژوهش خبری صدا وسیما:خبرنگاری شغلی متفاوت است. کهنگی و روزمرگی در شغل او بی معناست. خبرنگار خلاق؛ باید مثل ماده اولیه کارش (خبر) همیشه در جریان باشد که لازمة آن کشف حقایق تازه است. از کشف مسائل و بازگو کردن آنچه برای مردم کشف کرده، لذت می برد. به هنگام کار پرسش هایی مطرح می کند که عامه مردم می خواهند پاسخ آنها را بدانند. پس باید با مردم باشد نیاز و علاقمندی های آنان را بشناسند. در یافتن حقایق اصرار ورزد، پشتکار دارد، راه های اصلی و میان بر را در بدست آوردن اخبارحقیقی می داند. به هنگام جمع آوری و نگارش مطلب خود دقیق و سنجیده عمل می کند (صحت و دقت در درج خبر). ماجرا را به روشنترین و قویترین شیوه ارائه می کند. خبر را مبهم و غیرشفاف و غیرصریح عنوان نمی کند و دارای شبکه گسترده ای از منابع است.
کار خبرنگار، انعکاس رخدادهایی است که قابلیت تبدیل شدن به خبر و اطلاع رسانی به جامعه دارد. حرفه خبرنگاری، با خبر سروکار دارد و خبرنگار آن را به شیوههای گوناگون به مخاطبان خود میرساند. لازمه خبرنگار خلاق بودن، داشتن علم و دانش، تجربه و جسارت است تا در کنار آن با سرعت، دقت و صحت به عنوان سه اصل مهم کار خبری بتواند موفق عمل کند. همانطور که پیامبران ما از طریق وحی توانستند جامعه را از جریان تاریکی و گمراهی مطلع سازند، خبرنگاران متعهد نیز با صدا و تصویر خبری و قلم و کاغذشان مردم جامعه را از پیرامونشان آگاه می کنند. اینکه چه رویدادهایی دور و برِ آنها رخ می دهد و آن رویدادها را می توان از رسانه های مختلف الکترونیکی، مکتوب و تصویری نشان دهند. به قول استادان و پیشکسوتان فن خبرنگاری، تجربه، دانش و شمّ خبری مهم ترین ملزومات یک خبرنگار است که با فراگیری آنها می تواند سری در سرها در بیاورد.
جامعه ایران از صد سال پیش نامهایی نظیر ملک المتکلمین، میرزاجهانگیر خان صور اسرافیل، ملک الشعرای بهار و سیدحسین فاطمی را در عرصه روزنامه نگاری به خود دیده است، با ورود رادیو و تلویزیون به ایران، به ویژه در دوران دفاع مقدس شاهد چهرههای خبرنگاران نامدار و پرتلاشی همچون شهیدان غلامرضا رهبر(مبدع خبرنگاری جنگ)، محمود صارمی (چهره ماندگار عرصه اطلاع رسانی)، محسن خزائی(خبرنگار مدافع حرم)، سیدحمیدرضا حسینی (شهید منا) و ... بوده ایم که با مجاهدت ها و از جان گذشتگی در عرصه خبر فعالیت می کردند. اکنون نیز خبرنگاران با اطلاع رسانی درست و به موقع، گاهی در تغییر یک تصمیم یا افشای ماهیت یک جریان سیاسی یا اقتصادی به سود مردم جامعه و منافع ملی، راه اسلاف خود را ادامه می دهند.
خبرنگار کیست؟
به عنوان ساده ترین تعریف می توان گفت خبرنگار کسی است که به حرفه خبرنگاری مشغول است، یعنی خبر و گزارش های خبری را برای چاپ در روزنامه ها، مجلات، نشریات و یا برای پخش از رادیو و تلویزیون و اینترنت گردآوری، انتخاب و ارائه می کند و یا بر انجام این کارها نظارت دارد. همچنین حجت الله عباسی خبرنگار را فردی میداند که با استفاده از منابع، وظیفه تهیه گزارش (مکتوب،صوتی وتصویری )کامل و جامع و قابل پخش از یک واقعه را بر عهده دارد .خبرنگار باید بتواند مهارت های مرسوم گزارشگری را با مهارت های جدیدتر تلفیق کند. به کارگیری مهارت های مرسوم و سنتی خبرنگاری به این معناست که او باید بتواند مطالب خود را صریح و به زبان تصویری یا نوشتاری قابل فهم درآورد. همچنین باید بتواند موقعیت های پیچیده را برای رادیو یا مطبوعات به زبانی شیوا توضیح دهد. از همه مهمتر، شم بویایی خوبی برای کشف حقایق داشته باشد یعنی بتواند با کنجکاوی فراوان از جزئیات خبر، سردربیاورد و بداند چه عواملی، یک رویداد خبری خوب و مناسب را تشکیل می دهند. به عبارت دیگر باید بداند، چگونه می توان این رویداد را به یک گزارش خبری پرسر و صدا تبدیل کرد.
علاوه بر این یک خبرنگار باید در کار با سبک ها و تجهیزات فنی قدیمی و مدرن راحت باشد. به بیان دیگر باید از توانایی های لازم از قبیل آشنایی با دوربین، آشنایی با تصویربرداری و صدا برداری، تدوین نوارهای صوتی و تصویری، نوشتار، گردآوری و ضبط منابع، آشنایی کامل با کامپیوتر، مهارت کار با اینترنت و ایمیل، دسترسی به پل های ارتباطی و همچنین راهبری مصاحبه های رادیویی و تلویزیونی و ... برخوردار باشد.
چگونه خبرنگاری خلاق باشیم؟
امروز کار خبرنگاران برای جلب نظر مخاطبان سختتر شده است؛ آنها مرتب باید حرف های نو تولید کنند که جز با داشتن خلاقیت ممکن نیست. شاید نیازی نباشد تا بگوییم "خبرنگاری خلاقانه" چرا که خبرنگاری خود معنی خلاقیت را با خود همراه دارد یا حداقل باید داشته باشد. اساس خبرنگاری این است که حرفی تازه، گیرا و جالب توجه به مردم بگوید. خبرنگاران همیشه نگرانند که چقدر حرف شان برای مخاطب تازگی دارد و خبر نو و تازه بعدی را از کجا بیاورند؟
خبرنگاریِ خلاقانه به مهارت نیاز دارد. مهارتی که آموختنی است. امروز با رقابت رسانه ای که وجود دارد خبرنگاران باید بیشتر تولید کنند. فشار تولید ممکن است شما را به این فکر بیندازد که کار خبرنگار بیشتر فرآوری اخبار است و کمتر با جستجو و تحقیق سر و کار دارد بویژه اینکه دسترسی به اینترنت به راحتی اطلاعات را در اختیار شما می گذارد ولی در اینترنت اقیانوسی از اطلاعات درست و غلط وجود دارد که در آن هرجویای حقیقتی ممکن است راه را گم کند. نوآور بودن نیاز به کار و زحمت زیاد و صرف وقت دارد. این کارِ افراد کم اشتیاق نیست کار زیاد و مداوم به طرز فکری تازه و تغییر عادت های پیشین نیاز دارد.
خبرنگار خلاق باید کنجکاو باشد! حتی برای اتفاقات ساده، چقدر پیش می آید از کنار یک کارگاه ساختمانی عبور کنید، بدون اینکه بپرسید :"اینجا چه می سازید؟"، "باید آنقدر درباره همه چیز کنجکاو باشید که حتی وقتی به یک دیوار سفید نگاه می کنید از خودتان بپرسید "چطور شده این دیوار سفید شده؟"چرا رنگ دیگر ندارد؟!
اما چگونه می شود حس کنجکاوی را تقویت کرد؟ واضح است باید تمرین کنید. اما دقت کنید؛ این کار، درست و اصولی انجام گیرد؛ چون در غیر این صورت آدم غیرقابل تحملی خواهید شد. باید بدانید در چه موردی و کجا و در چه شرایطی کنجکاوی لازم است؟ بدون درک شرایطی گفته شده نه تنها کنجکاوی شما به عنوان خبرنگار جذاب و شورانگیز نیست بلکه ناراحت کننده بوده و شما را غیر قابل تحمل می سازد.
با تمرین کنجکاوی؛ شما در مقابل هر حرفی که از کسی می شنوید یا مطلبی که در روزنامه یا مجله می خوانید و حتی موقع قدم زدن مرتب با خود فکر می کنید،"این قضیه عجیب به نظر می رسد" یا "اصل ماجرا چیست؟" یعنی شک نسبت به هر چیز، و اینجاست که باید مراقبت کنید این شک تبدیل به بدگمانی نشود و فقط شما را برای رسیدن به پاسخ های بهترو کاملتر راهنمایی کند.
خودتان را مجبور کنید؛ سوالاتی مطرح کنید که با اطلاعات موجود، جوابی برایشان پیدا نمی کنید. با بخش "خلاصه خبرها" و اخبار کوتاه در روزنامه ها شروع کنید. کوتاه ترین خبرها را انتخاب و سعی کنید سوالاتی را طرح نمایید که نویسنده بی جواب گذاشته است. به اولین واکنشی که در مقابل اخبار می بینید، توجه کنید. برای لحظه ای بی طرفی را کنار بگذارید و فکرتان را به کار بیندازید. اولین واکنش یا فکری که به ذهنتان می رسد چیست؟ آیا این همان فکری است که به ذهن دیگران هم می رسد وقتی این واکنش را به چالش می کشید، چه اتفاقی می افتد؟ شما را به کجا می کشاند؟در برخورد با مسائل روزمره و تکراری همیشه از خودتان بپرسید "چه چیزی میتوانم بگویم که تازه و نو باشد؟ خوبی این روش این است که برای این کار لازم نیست شما اطلاعات خاصی داشته باشید فقط باید پرسشگر و کنجکاو باشید.
خبرنگار خلاق بصیرت خبری دارد، برای یافتن سوژه‌های خبری، بصیرت خبرنگار نیز نقش مهمی دارد. گاهی اوقات جالب‌ترین و قویترین سوژه‌های خبری را می‌توان در کنفرانس‌های خبری و گردهمایی‌هایی که ارزش خبری ندارند پیدا کرد. برگزارکنندگان برخی از کنفرانس‌های خبری، گاهی وقت‌ها آنچه را که باید بگویند نمی‌گویند. وقتی می‌فهمید که در یک کنفرانس خبری سوال‌هایی هست که بی‌پاسخ مانده، بلافاصله برای دریافت پاسخ آنها دست به کار شوید. شاید چیزی که به‌دست می‌آورید منجر به تولید بهترین گزارش خبری شود.
منبع:iribnews